فرصتی که تحریم برای صنعت داروسازی آفرید/ صادرات را بهترین راهکار برای جهش تولید می دانیم

 به گزارش صدای صنعتگر، شرکت تولید مواد اولیه داروپخش «تماد» با بیش از ۳۰ سال سابقه فعالیت در تولید مواد موثره دارویی و صادرات محصولات خود به ۴۵ کشور در پنج قاره، امسال به عنوان اولین صادرکننده ممتاز و نمونه ملی برگزیده شد.
تماد با تولید حدود ۸۰ محصول جزو بزرگترین تولیدکنندگان محصولات دارویی کشور محسوب می شود. این شرکت در شرایط تحریم در کنار آسیب ها و موانعی که همه تولیدکنندگان با آن مواجه بودند توانسته است در برخی موارد تهدیدها را به فرصت تبدیل و با افزایش شش برابری تولید «محصولات پلت» جهش تولید داشته باشد.
گفتگوی با "حمیدرضا علیپو" مدیرعامل شرکت تولید مواد اولیه داروپخش «تماد» را با هم می خوانیم.
*از سابقه فعالیت و محصولات خود برایمان بگویید.
ما در شرکت تماد سه دسته از محصولات مرتبط با دارو که شامل ماده موثره دارویی، محصولات پلت و همچنین محصولات نهایی (فینیش پروداکت) است تولید می کنیم. سبقه اصلی ما که بیش از ۳۰ سال در آن فعالیت داریم در تولید مواد موثره دارویی است و اسم داروپخش بر همین اساس گرفته شده است. اما از سال ۸۳ محصولات سمی فینیش «پلت» و از سال ۹۶ نیز محصولات نهایی را تولید می کنیم.  
در حوزه محصولات ماده موثره دارو حدود ۶۰ قلم دارو، در حوزه محصولات پلت و دی سی ۱۰ قلم و در حوزه فینیش پروداکت یا داروی نهایی هم حدود ۱۰ قلم محصول به بازار ارائه می کنیم. به لحاظ جایگاه در صنعت دارویی کشور، اولین و بزرگترین تولید کننده مواد موثره دارویی کشور محسوب می شویم.
*میزان تولیدات سالانه تماد چقدر است؟
ما دو سایت تولیدی «یک سایت در تماد البرز واقع در جاده مخصوص اتوبان کرج و یک سایت تولیدی هم در استان خراسان رضوی و شهرمشهد» داریم. در سایت مشهد عمده محصولات ماده موثره تولید می کنیم و در سایت البرز هم محصولات مواد موثره، پلت ها و محصول نهایی خط شربت داریم. حجم تولیدی ما متفاوت است. اما به طور کل در سال حدود ۲ هزار تا ۲ هزار و ۵۰۰ تن مواد موثره و اقلام دارویی تولید داریم.
*میزان صادرات و ارزآوری تماد چقدر است؟
در سال ۹۹ بودجه ریالی ما از نظر فروش حدود ۷۰۰ میلیارد تومان بوده که از این حجم حدود ۳۰ درصد به لحاظ ریالی در سبد تماد، محصولات صادراتی است و برآورد ارزآوری برای سال ۹۹ حدود ۱۰ میلیون دلار است.  
*عمده محصولات صادراتی شما چه محصولی است؟
بیشتر صادرات ما محصولات موثره دارویی مثل « نوسکاپین، کدئین فسفات، نوراکسی مورفون، نالوکسان، ناپروکسن» و محصولاتی از این دست است که عمده محصولات نارکوتیک محسوب می شوند و در بخش محصولات نهایی که جدیدا در بحث صادرات آن  ورود کردیم قرص های ترامادول به چند بازار صادر می کنیم.
*بازار هدف صادرات شما کدام کشورهاست؟
شرکت تماد حدود دو دهه سابقه صادرات در کارنامه خود دارد و از این منظر جزو نادر شرکت هایی است که طی این سالها به ۴۵ کشور در ۵ قاره صادرات داشته و ۲۳ محصول صادراتی در سبد محصولات خود داشتیم. بازار هدف ما در ۵ قاره است. در سال ۹۸ و ۹۹ به کشورهای مختلف از جمله کشورهای آسیایی مثل هند، چین، افغانستان، عراق، سوریه، کره جنوبی، تایوان، سنگاپور و برخی کشورهای اروپایی (با توجه به شرایط خاص تحریم ها به صورت محدود) صادرات داشتیم. به آفریقای جنوبی و برزیل «استامینوفن پاراستامول» صادر می کنیم. کلمبیا نیز از دیگر کشورهای هدف ماست و به اوگاندا ترامادول صادر می کنیم.  

*چند درصد از مواد اولیه شما گیاهی است؟
در بحث تولیدات ما یک دسته از محصولات بیس گیاهی دارد و بخشی هم بیس سمپاتیک و شیمیایی دارد. بخشی که بیس گیاهی دارد شامل عمده محصولات نارکوتیک ما در تماد است که به لحاظ مقداری حدود ۳۰ درصد از محصولات نارکوتیک ما متعلق به این دسته از محصولات ما است.
*چند درصد از مواد تولیدی شما وارداتی است؟
در حوزه محصولات مواد موثره دارویی به جز بعضی از مواد واسط که از کشورهای هند و چین وارد می کنیم، بخشی که مرتبط با محصولات نارکوتیک است در داخل تولید می شود. در حوزه محصولات غیرنارکوتیک API ما حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد مواد حد واسطی را که مورد نیازمان است وارد می کنیم، که متناسب با محصولات، بخشی از آن ارز دولتی می گیرد و بخشی هم ارز نیمایی و صادراتی را به خود اختصاص می دهد.  
*تحریم ها چه تاثیری روی بحث مواد اولیه وارداتی گذاشته است؟
تحریم ها را از دو زاویه تهدید و فرصت تحلیل و بررسی می کنم. در بعد تهدید، به طور کل این واقعیت وجود دارد که تحریم های ناجانمردانه ای که دولت های آمریکا و اروپایی علیه کشور ما به وجود آوردند شرایط تبادل مالی ما با دنیا را محدود کردند و بحث ال سی با مشکل همراه شد و برای انتقال ارز با برخی از کشورها «هم در صادرات و هم واردات» با مشکل مواجه هستیم. در بحث حمل و نقل بین المللی هم مشکلات و گرفتاری هایی را برای ما شرکت های تولیدی ایجاد کردند.
اما تحریم ها فرصت هایی را هم ایجاد کردند، با توجه به اینکه این شرایط سخت بر تمامی شرکت ها و بنگاه های دیگر هم حاکم بود و بعضا" واردات محصولات تولیدی که در داخل داشتیم با مشکل مواجه شدند. به عنوان مثال در حوزه محصولات پلت که تماد اولین شرکت سازنده این محصول در کشور محسوب می شود، توانستیم از این شرایط به عنوان فرصت استفاده کنیم.
محصولاتی مثل «پلت امپرازول،  پلت لانسوپرازول، پلت اسومپرازول» را که قبلا شرکت های مشتری ما بعضا از کشورهایی مثل هند واردات داشتند، چون واردات برای آنها سخت شده و شرایط ارز بدتری نسبت به قبل دارد، ما بسیاری از اقلام مورد نیاز آنها را می توانیم از مواد داخل حد واسط تامین کنیم و از این شرایط به عنوان یک فرصت استفاده کردیم و وضعیت تولید و فروش خود را افزایش دادیم.
*چه قدر افزایش تولید در این زمینه داشتید؟
به عنوان مثال در سال ۹۶ حدودا" ۳۰ تن تولید محصولات پلت را داشتیم در سال ۹۹ این مقدار به ۱۸۰ تن در سال یعنی ۶ برابر رسید و این یک فرصت برای ما شد و ما در راستای تفکر و سیاست نظام در حوزه جهش تولید به عنوان یک فرصت استفاده کردیم.
شرکت های تولیدی می توانند با نگاه و تفکر خود تهدیدها را به فرصت تبدیل کرده و زمینه لازم را برای توسعه فعالیت خود به وجود آورند.

*تماد امسال به عنوان صادرکننده ممتاز و نمونه ملی انتخاب شد، رمز این موفقیت را در چه می بینید؟
رهبر معظم انقلاب سال ۹۹ را به عنوان جهش تولید نام گذاری کردند و تکلیف ما برای تحقق این شعار بود. جهش تولید این است که ما بتوانیم از ظرفیت های اسمی که در تولید داریم بهره بگیریم و آنها را به ظرفیت های واقعی و عملیاتی تبدیل و به تعبیر دیگر ظرفیت های بالقوه را به بالفعل کنیم. اما برای این موضوع با توجه به اینکه بازار داخل ما بازار محدودی است برای تولید کننده ای مثل تماد و ظرفیت آن می توان ظرفیت فرای کشور باشد.
ما صادرات را به عنوان بهترین راهکار برای تحقق شعار جهش تولید می دانیم که می تواند ظرفیت های اسمی را به ظرفیت های بالقوه و بالفعل برساند و اگر جهش واقعی تولید بخواهد انجام شود ما باید بتوانیم علاوه بر بحث تامین نیاز داخل کشور به بازارهای جهانی ورود کنیم و از ظرفیت های خاموش خود در تولید بهره بگیریم که تماد این امر و صادرات را سرلوحه کار خود قرار داده است.
ما در سال ۱۳۹۹ از بین ۸۸۰ شرکت صادر کننده ایرانی توانستیم به عنوان اولین بار جایگاه صادر کننده ممتاز و نمونه ملی را به خود اختصاص دهیم یعنی از ۸۸۰ شرکت ۸ شرکت به عنوان ممتاز و نمونه انتخاب شدند که تماد یکی از آنها بوده است.
در سالهای قبل تماد به عنوان صادر کننده نمونه ملی بود، امسال هم ۴۷ شرکت به عنوان نمونه ملی انتخاب شدند که در رنگینکی که اتاق بازرگانی با همکاری سازمان توسعه تجارت شرکت ها را ارزیابی کرده و رتبه دادند، شرکت ذوب آهن اصفهان به عنوان صادر کننده مدال آور بود و اولین رتبه را گرفت و ۸ شرکت به عنوان صادر کننده ممتاز و نمونه ملی سال ۹۹ معرفی شدند که شرکت تماد یکی از آنها بود و عملا با اینکار ما توانستیم شعار جهش تولید را به معنای واقعی محقق کنیم.
*چند نرخی بودن ارز چه تاثیری بر افزایش هزینه، کاهش سود و روند کلی فعالیت شما دارد؟
ارزی که در صنعت دارویی بیشتر سروکار داریم بخشی ارز دولتی، بخشی ارز نیمایی و بعضا" ارز صادراتی است که شرکت های صادر کننده می توانند در قبال واردات از آن استفاده کنند.  
قطع به یقین داشتن ارز دولتی برای شرکت های تولید کننده در صنعت دارو، چه مواد اولیه و چه محصولات نهایی یک حسن است. چرا که در نهایت قیمت تمام شده مواد موثره و محصول نهایی مناسب تر است و نفع آن به مردم کشور می رسد. شرکت ها بالطبع قیمتی را که برای فروش محصولات نهایی و دارو برای مردم است با قیمت مناسب تر ارائه می کنند.
اما واقعیتی که وجود دارد این است که ما برای خرید تجهیزات و یک سری اقلام غیر از اقلامی که بابت آن ارز دولتی می دهند، مجبور هستیم از ارز نیمایی و دیگر ارزهای غیردولتی استفاده کنیم و این امر هزینه های تولید، نوسازی و بهینه سازی و هزینه پروژه های توسعه ای را برای شرکت های صنعت دارویی بالا می برد و این بالا رفتن هزینه ها برای به روز کردن صنعت دارو و همچنین برای پروژه های توسعه ای باعث می شود بعضا" شرکت ها برای برخی از تولیدات با امکانات و سرمایه گذاری جدید توجیه نداشته باشند.
من به عنوان یک تولید کننده در عرصه صنعت دارویی فکر می کنم در کنار ارز دولتی که سازمان غذا و دارو، بانک مرکزی و دولت در حوزه تامین اقلام مرتبط با دارو می گذارد، ضروری است که ارزی را برای تجهیزات امکانات در اختیار تولیدکنندگان این صنعت بگذارد.