استان گیلان با طبیعتی سرسبز، فرهنگی غنی و تاریخی پربار، یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران به شمار می‌رود. این استان با برخورداری از جنگل‌های هیرکانی، سواحل دریای خزر، روستاهای بکر و غذاهای محلی منحصر به‌فرد، ظرفیت‌های گسترده‌ای برای توسعه گردشگری پایدار دارد.

 استان گیلان در شمال ایران و در حاشیه دریای خزر واقع شده است. این منطقه با اقلیم معتدل و مرطوب، پوشش گیاهی متراکم و چشم‌اندازهای طبیعی متنوع، سالانه میزبان میلیون‌ها گردشگر داخلی و خارجی است.
جنگل‌های هیرکانی که قدمتی میلیون‌ساله دارند، در مناطق مختلفی مانند ماسال، دیلمان و اسالم گسترده شده‌اند و مقصدی محبوب برای طبیعت‌گردان محسوب می‌شوند.
علاوه بر آن، سواحل آرام دریای خزر در شهرهایی چون بندرانزلی، چابکسر و آستارا، با امکانات تفریحی و اقامتی، فرصت مناسبی برای گردشگری ساحلی فراهم کرده‌اند.
تالاب انزلی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تالاب‌های ایران، زیستگاه پرندگان مهاجر و گونه‌های گیاهی نادر است. این تالاب ظرفیت بالایی برای گردشگری پرنده‌نگری و طبیعت‌گردی دارد.
همچنین آبشار لاتون در آستارا، رودخانه سفیدرود و آبشار ویسادار در رضوانشهر از دیگر جاذبه‌های طبیعی استان هستند که گردشگران را به خود جذب می‌کنند.
مناطق ییلاقی مانند اولسبلنگاه، جواهر دشت و ماسوله نیز با چشم‌اندازهای بی‌نظیر و هوای خنک، تجربه‌ای متفاوت از سفر به شمال ایران را رقم می‌زنند.
از منظر تاریخی و فرهنگی، گیلان دارای پیشینه‌ای غنی است.
شهر تاریخی ماسوله با معماری پلکانی و کوچه‌های سنگ‌فرش‌شده، یکی از نمادهای گردشگری استان است.
قلعه رودخان در دل جنگل‌های فومن، با معماری نظامی و چشم‌انداز طبیعی، یکی از پربازدیدترین بناهای تاریخی کشور به شمار می‌رود.
موزه میراث روستایی گیلان در پارک جنگلی سراوان نیز با بازسازی خانه‌های بومی و نمایش آیین‌های سنتی، فرصتی برای آشنایی با فرهنگ مردم منطقه فراهم کرده است.
بازارهای سنتی رشت، ماسال و آستارا با فروش محصولات محلی، صنایع دستی و خوراکی‌های سنتی، تجربه‌ای فرهنگی برای گردشگران رقم می‌زنند. آیین‌هایی مانند نوروزخوانی، عروس‌برون و جشن‌های برداشت برنج نیز بخشی از فرهنگ زنده گیلان هستند که ظرفیت جذب گردشگر فرهنگی را دارند.
در حوزه خوراکی، گیلان به‌عنوان یکی از غنی‌ترین استان‌ها از نظر تنوع غذایی شناخته می‌شود.
غذاهایی مانند خورش فسنجان، باقلا قاتق، ترشه تره، میرزا قاسمی و کباب ترش از جمله خوراکی‌های محبوب گیلانی هستند که در رستوران‌های محلی با کیفیت بالا عرضه می‌شوند.
شیرینی‌هایی مانند رشته خشکار، کوکی فومن و حلواهای محلی نیز در بازارهای سنتی به فروش می‌رسند. گیلان همچنین قطب تولید چای و برنج کشور است و بازدید از مزارع چای و شالیزارها می‌تواند بخشی از تورهای گردشگری کشاورزی باشد.
زیرساخت‌های گردشگری استان در سال‌های اخیر توسعه یافته‌اند. فرودگاه سردار جنگل رشت، راه‌آهن قزوین–رشت و جاده‌های ساحلی و کوهستانی، دسترسی به استان را تسهیل کرده‌اند.
اقامتگاه‌های متنوعی از هتل‌های چندستاره تا خانه‌های بوم‌گردی در مناطق روستایی، امکان اقامت برای گردشگران با سلایق مختلف را فراهم کرده‌اند. همچنین شرکت‌های گردشگری داخلی و خارجی تورهایی با محوریت طبیعت‌گردی، فرهنگی، خوراکی و ماجراجویی در گیلان برگزار می‌کنند.
با توجه به طبیعت بکر و فرهنگ روستایی، گیلان ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری پایدار دارد.
اقامت در خانه‌های روستایی، مشارکت در فعالیت‌های کشاورزی و آشنایی با سبک زندگی محلی، تجربه‌ای اصیل برای گردشگران فراهم می‌کند. بازدید از مناطق حفاظت‌شده مانند پارک ملی بوجاق، جنگل‌های هیرکانی و تالاب‌ها نیز با رعایت اصول محیط‌زیستی، می‌تواند به حفظ منابع طبیعی کمک کند. تورهای برداشت چای، برنج و زیتون نیز نمونه‌هایی از گردشگری کشاورزی در گیلان هستند.
با وجود ظرفیت‌های گسترده، گردشگری گیلان با چالش‌هایی نیز مواجه است. تخریب محیط‌زیست در اثر گردشگری بی‌رویه، ضعف در مدیریت منابع طبیعی و فرهنگی، کمبود امکانات رفاهی در مناطق روستایی و نبود برنامه‌ریزی جامع برای توسعه پایدار گردشگری از جمله مشکلاتی هستند که نیازمند توجه مسئولان و سرمایه‌گذاران است. در مقابل، فرصت‌هایی مانند توسعه زیرساخت‌های اقامتی و حمل‌ونقل، جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، آموزش نیروی انسانی متخصص و بازاریابی دیجیتال می‌توانند مسیر توسعه گردشگری استان را هموار کنند.
در مجموع، گیلان با برخورداری از منابع طبیعی، فرهنگی و خوراکی منحصر به‌فرد، یکی از مهم‌ترین قطب‌های گردشگری ایران محسوب می‌شود. برنامه‌ریزی دقیق، حفظ منابع و معرفی حرفه‌ای جاذبه‌ها می‌تواند این استان را به مقصدی جهانی برای گردشگران تبدیل کند.

سیما سرپرستی خبرنگار