هوش مصنوعی؛ مسیر نوین تصمیم‌سازی در صنعت ایران

نگاهی از سمیرا ابراهیمی، دانشجوی دکتری مهندسی صنایع دانشگاه خوارزمی

در دنیای امروز، هوش مصنوعی دیگر تنها یک فناوری نوظهور نیست؛ بلکه به قلب تصمیم‌سازی صنعتی در جهان تبدیل شده است. کارخانه‌ها و صنایع پیشرفته دنیا با بهره‌گیری از الگوریتم‌های هوشمند، تولید، برنامه‌ریزی و مدیریت زنجیره تأمین خود را به‌طور چشمگیری بهینه کرده‌اند و سرعت واکنش به تغییرات بازار را چند برابر کرده‌اند. در حالی که بسیاری از صنایع ایران هنوز بر پایه روش‌های سنتی و گزارش‌های دستی فعالیت می‌کنند، شکاف فناورانه‌ای ایجاد شده که آینده رقابت‌پذیری کشور را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند.

هوش مصنوعی قادر است حجم عظیمی از داده‌های تولید، مالی و لجستیکی را در لحظه تحلیل کند و مسیرهای مختلف تصمیم‌گیری را پیش‌بینی نماید. این فناوری با ارائه سناریوهای دقیق، ریسک‌ها را ارزیابی و بهترین گزینه‌ها را پیشنهاد می‌دهد؛ قابلیتی که جایگزین حدس و خطاهای انسانی شده و کیفیت تصمیم‌ها را به‌طور محسوسی افزایش می‌دهد.

یکی از حساس‌ترین نقاط صنایع ایران، زنجیره تأمین است. کوچک‌ترین اختلال در تأمین مواد اولیه می‌تواند کل برنامه تولید را مختل کند. هوش مصنوعی در این حوزه امکان پیش‌بینی زمان تأخیر، پیشنهاد مسیرهای جایگزین و تحلیل ریسک‌های احتمالی را فراهم می‌کند. در صنایع دارویی، فولاد، خودرو و پتروشیمی، این توانایی به معنای حفظ ثبات تولید و جلوگیری از زیان‌های بزرگ است.

همچنین در زمینه کنترل کیفیت و نگهداشت تجهیزات، هوش مصنوعی تحولی اساسی ایجاد می‌کند. تحلیل لحظه‌ای داده‌های عملکرد ماشین‌آلات، تشخیص زودهنگام خرابی‌ها و پیشگیری از توقف ناگهانی خطوط تولید، هزینه‌ها را کاهش و بهره‌وری را افزایش می‌دهد. کنترل کیفیت هوشمند نیز دقت و سرعت ارزیابی محصولات را بالا برده و ضایعات را کاهش می‌دهد.

با وجود این ظرفیت‌ها، مسیر پیاده‌سازی هوش مصنوعی در صنایع ایران با چالش‌هایی مواجه است؛ کمبود زیرساخت‌های داده‌محور، نبود سیستم‌های یکپارچه مدیریت تولید و مقاومت مدیریتی در برابر تحول دیجیتال، از مهم‌ترین موانع موجود هستند. بسیاری از واحدهای صنعتی هنوز فاقد بانک داده منسجم و قابل اتکا هستند و همین امر امکان بهره‌گیری از الگوریتم‌های هوشمند را محدود می‌کند.

تحولات جهانی نشان می‌دهد که آینده صنعت، آینده‌ای هوش‌محور است. کشورهایی که زودتر به مسیر دیجیتال و هوشمندسازی ورود کرده‌اند، امروز در شاخص‌های بهره‌وری، کیفیت و سودآوری فاصله قابل‌توجهی با رقبای عقب‌مانده دارند. صنعت ایران نیز اگر بخواهد سهم خود را در بازارهای منطقه‌ای حفظ کند، باید هرچه سریع‌تر زیرساخت‌های داده‌محور را ایجاد کرده و زمینه استفاده گسترده از هوش مصنوعی را فراهم کند.

آینده صنایع کشور نه با توسعه خطوط تولید، بلکه با توسعه توان پردازش داده، هوشمندسازی فرایندها و افزایش دقت تصمیم‌سازی رقم خواهد خورد؛ صنعتی که تصمیم‌گیری‌های کلان آن بر پایه تحلیل هوشمند و فناوری‌های نوین انجام می‌شود، تاب‌آوری و رقابت‌پذیری بیشتری در برابر بحران‌ها خواهد داشت.
انتهای پیام/